Bursa´nın 40/45 km doğusunda yer alan Yenişehir antik çağda Neopolis olarak tanınıyordu. Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskâna açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır. 1302’de Osmanlı Beyliği’ne başkentlik yapmıştır. Yenişehir, giderek gelişen bir ilçedir. İlçenin en önemli gelir kaynağı tarımdır. Son yıllarda ilçe merkezinde birçok önemli sanayi tesisi kurulmuştur. Bursa’nın havaalanı bu ilçe sınırları içindedir. İlçenin nüfusu, 2007 verilerine göre, 51. 227’dir.
 

Osmanlı döneminden kalan zengin tarihi eserlere sahip Yenişehir´de Osman Gazi´ nin yaptırdığı saraydan arta kalan Saray Hamamı, I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba Zaviyesi, XIV. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami) , XVI. yüzyılda yapılmış olan Koca Sinan Paşa Külliyesi, Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami, Süleyman Paşa Külliyesi, 1645´te Yenişehirli Deli Hüseyin Paşa’nın yaptırdığı Çifte Hamam, Yarhisar Köyü Orhan Cami ve 1930’larda yapılan Saat Kulesi ile Şemaki Evi Müzesi görülmeye değer tarihi kültürel yapılardır. Koca Sinan Paşa Külliyesi: 1573-1582 arasında Yemen fatihi Sinan Paşa tarafından yaptırılan külliyeden, cami, medrese, aşhane ve aşhane hücrelerinin dış duvar kalıntıları kalmıştır.
 

Tek kubbeli caminin mihrabındaki kalem işleri 15. asrın en güzel örnekleridir. Ulu Cami: On dördüncü asırda Orhan Bey tarafından yaptırılmıştır. Kurtuluş Savaşı’nda yıkılan cami tekrar restore edilmiştir. Osmangazi Hamamı: Harap vaziyette olup, hamamın bir kısmı ayaktadır. Süleyman Paşa Türbesi: Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa’nın makam türbesidir. Postin-puş Baba Zaviyesi: Orhan Gazi devri eseridir. Çifte Hamam: 1945’te Deli Hüseyin Paşa yaptırmıştır. Şemaki Evi Müzesi: Türkistan’dan gelmiş olan Şemakizâdeler tarafından 18. yüzyılda yapılmış olan konak, içindeki orijinal eşyalarıyla birlikte müzeye dönüştürülmüştür. Yarhisar (Orhan) Camii ve Hamamı: Orhan Gazi’nin hanımı Nilüfer Hatun’un vatanı Yarhisar köyünde Orhan Gazi tarafından yaptırılan cami ve hamam, Osmanlının ilk eserlerindendir. Baba Sultan Camii: Bursa’nın fethinde hizmeti ve rolü olan Geyikli Baba adına Babasultan köyünde yaptırılan caminin önündeki çınar ağacı o devirden kalma tabii bir anıttır.
 

Süleyman Paşa (Kumluk) Camii
 

Cami ve medrese, Osman Gazi tarafından yaptırıldı. Osman Gazi hutbesini burada okuttu. Bugün caminin girişinde ‘İlk hutbenin Hicri 697 yılında bu camide okutulduğu’ yazılıdır. Cami çeşitli dönemlerde onarım geçirdi en önemli onarımlar 1606 ve 1835 yıllarında yapıldı. Osman Gazinin yaptırdığı bu camiye torunu Süleyman Paşa, sonraları pek çok ilaveler yapmak suretiyle genişleterek zengin bir külliye haline getirdi. Bu yüzden Süleyman Paşa Külliyesi dendi. Külliyenin en önemli yapısı 25 odalı medresesiydi. Tamamı 12 dönümlük bir alanı kapsamaktaydı. Külliyenin kalıntıları 1930 yıllarında tamamen yok olmuştur.
 

Süleyman Paşa Türbesi 
 

Süleyman Paşa Külliyesinin bir parçası olan türbe, Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa İzmit Sancak beyi iken 1337-1338 M. Yılları arasında kendisi için yaptırdı. Yedi metre çapında ve sekizgen köşeli olup ağır kubbelidir kubbesi kurşun kaplamalıdır. Çocukluğundan itibaren ava meraklı olan Süleyman Paşa, bir av gezisi sırasında atından düşerek öldü. Bolayır’daki türbesine gömüldü. Yenişehir’deki türbesine yatmak kısmet olmadı.
 

Orhan Gazi Camii
 

Yarhisar Kalesi 699H./1299-1300 M. tarihinde Osmangazi döneminde fethedilmiş ve buradaki Bizans tekfurunun kızı Holofernes, sonraki adıyla Nilüfer Orhan Gazinin zevcesi olmuştur. Caminin Orhan Gazi tarafından  (1324-1362) karısı Nilüfer Hatun için yaptırdığı belirtilmektedir.
 

Orhan Gazi Hamamı
 

Yarhisar köyünde bulunan hamam Orhan Gazi tarafından 1324-1362 yılları arasında yapıldığı tahmin edilmekte olup, Orhan Gazi camiinin vakfıdır.
 

Sinan Paşa Külliyesi
 

Külliye, camii, kuzeyindeki medrese ve imaret ile doğusundaki yapı kalıntısından (arasta) oluşmaktadır. Külliyenin inşasına  980-81 H. / 1572-73 M yıllarında başlanıp, 990 H / 1582 M den önce bitirilmiştir. Külliyenin banisi Osmanlı sadrazamı, Yemen fatihi Sinan Paşadır.
 

Sinan Paşa Külliyesi bugün yalnız camii, medrese birimleri, imaret, doğuda imarete bitişik arasta, kuzeydoğuda külliyenin ana girişi ve batıda, camiye geçiş sağlayan bir kapı ayaktadır. Evliya Çelebinin seyahatnamesinde belirtilen Kervansaray günümüzde mevcut değildir. Caminin güneybatısındaki yapı kalıntılarının medrese olduğu düşünülmektedir.
 

Orhan Gazi Camii
 

Camii Orhan Gazi tarafından 1324 – 1362 yıllarında yaptırılmıştır. 1923 yılında tamamen yenilenmiştir. Minaresinin çokgen tuğla kaidesi eskidir; gövdeden itibaren 1977 yılında yenilenmiştir.
 

Voyvoda (Çınarlı) Camii
 

İlçemizin en eski camilerinden biri olarak bilinmektedir. Bali Bey cami ve külliyesine yakın yerde ve onların kuzeyinde yer almıştır. Kesin olarak yapım tarihi bilinememekte olup, 15. veya 17. yüzyılda olabileceği ileri sürülmektedir. Fener kubbeli camiler türündendir. Halk dilinde ‘Çınarlı Camii olarak anılmaktadır. Bu ismi bahçesinde bulunan asırlık çınardan aldığı sanılmaktadır. Mehmet GÖKTEKİN, anılarında cami ile ilgili şu bilgilere yer vermektedir. Bu caminin kurucusu Sungur Paşa, Amasyalı Saadettin Bey’in oğludur. Sadettin Bey, 1295 yılında gelip Osman Gazi’ye Yenişehir ovasında katılmıştır. Sungur Paşa, 1305 yılında doğmuştur. Dürüst, cesur ve oldukça yiğit olan Sungur Paşa, Şehzade Süleyman Paşa ile birlikte Gelibolu da pek çok yararlılıklarda bulunmuştur. Uzun süre I. Murat’ın sancaktarlığını yapmıştır. Sungur Paşa 1415 yılında bu cami ve medreseyi yaptırmıştır. Medrese 1922 yılında yıkılmıştır. 19. yüzyıl başlarında çökme tehlikesi gösteren kubbesi, 1830 yılında Yenişehir Voyvodası (Yöneticisi-Valisi) bulunan Ali Bey tarafından aslına uygun olarak onarılmıştır.
 

Balı Bey Camii
 

Fatih devri eserler arasında değerlendirilen Balı Bey Camii, İzmir fatihi Baş vezir Beyazid Paşa’nın kardeşi şehit Hazma Bey’in oğlu Balı Bey tarafından yaptırılmıştır. Camii’in inşaat kitabesi bulunmadığından inşaat tarihi bilinmemektedir.
 

Camii’nin güneyindeki hazirede iki mezar taşı bulunmaktadır. Birinci mezarın baş taşında, Balı bey’in adı belirtilmeyen bir oğlunun 910 H./1504-05 M. Tarihinde vefat ettiği; ikincisinde ise yalnız 956 H./1549-50 M. Tarihi verilmiştir. Yenişehir Şemaki evinin bahçesinde muhafaza edilen 1159 H./1746-47 M. Tarihli bir kitabe camiiyle ilgili bir yayında tamir kitabesi şeklinde değerlendirilir. Üç satırlık mermer kitabede “Halil beğ bin merhum mirvala Kadr-i Alişan Mehmet beğ’in” camii Beyt-i Mamur’a döndürdüğü belirtilmektedir.
 

Camii kare planlı, kubbeli bir ibadet mekanı, doğu ve batısında eş boyutlu kare planlı ve kubbeli küçük yan kanatlar ve kuzeyinde de doğu batı doğrultusunda dikdörtgen planlı, düz tavanlı son cemaat yerinden müteşekkildir.
 

Balı Bey Hanı
 

Balı bey hanı günümüzde mevcut olmamakla beraber, Çarşı içindeki kemer kalıntısı Balı bey hanına aittir. Han, Balı bey vakfının 1241 H./1825-26 M. Yılı muhasebe defterinde zikredilir.
 

Çarşı içindeki, Kasaplar sokağında yer alan kapı kemeri 3.15 m. Genişliğinde, 2,65 m yüksekliğindedir. Basık kemerli kapının doğu ve batısındaki dükkanlar arasındaki duvar kalıntıları, yaklaşık 7,90m dir. Hanın boyu yerinde verilen bilgilere göre 37 m kadardır.  Duvarlar içte moloz ve tuğla karışımı ile dışta bir sıra kesme taş-iki sıra tuğla ile almaşık teknikte örülmüştür.
 

Çifte Hamam
 

Kitabesi bulunmayan ve vakıf kaydı tespit edilmeyen çifte hamam ilgili yayınlarda tarihlendirilmemiştir. Ancak 1645 yılında Yenişehirli Deli Hüseyin Paşa tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Çifte hamam Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2005 yılında restore edilmiştir.
 

Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı bir çifte hamamdır. Doğudaki kadınlar kısmı kare planlı soyunmalık, üç bölümlü ılıklık, iki eyvanlı sıcaklık ve iki halvet hücresi ile batıdaki erkekler kısmı ile ortak kullanılan üç bölümlü su deposundan oluşur. Erkekler kısmında soyunmalık ve ılıklık mimari özellikler açısından kadınlar kısmına benzer. Soyunmalığın dik eksenlerinde dört sivri kemerli niş yer alır. Batıda sivri kemerli ana mekana açılan eyvan kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ve aynalı tonozla örtülüdür.
 

Pustinpuş Baba Zaviyesi
 

Camii Orhan Gazi tarafından 1324 – 1362 yıllarında yaptırılmıştır. Evliya Çelebi bizzat ziyaret ettiği zaviyeyi şöyle anlatmaktadır: “Ziyaret-i sahib-i tarik Al-i Aba eş-şeyh Hazret-i Pustin Pus baba horosan erenlerinden ulu sultandır. Bursa yolunda şehrin haricinde Kılıç dede ve Pustin baba asitanesinde  Orhan gazi oğlu şehzade medfundur.” Divan-ı Hümayün kaydına göre Pustin Puş Baba lakabıyla tanınan erenin asıl adının Seyyid Mehmet Hammari olduğu bildirilmektedir.
 

Yapı kuzeyde bir giriş dehlizi ile sınırlanan büyük ibadet mekanı ile kuzey ve güneyde buna bitişik iki yan kanattan müteşekkildir. İbadet mekanı kare, giriş dehlizi kuzey-güney yönünde uzunlamasına dikdörtgen, güney ve kuzey kanatlar kuzey-güney yönünde dikdörtgen planlıdır. İbadet mekanı ve yan kanatlar üçgen kuşaklarla geçilen kubbelerle örtülüdür.
 

Zaviyenin restorasyonuna Kültür ve Turizm Bakanlığı Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü tarafından 2005 yılında başlanmış restorasyonu tamamlanarak ibadete açılmıştır. Park ve mesire yeri olarak kullanılan çevresini kapsayan alana düzenleme Belediyemizce yapılmıştır.
 

Şemaki Evi Müzesi
 

Yenişehir’de bir de Şemaki Evi müzesi gezilebiliyor. Şemakizade ailesi, Türkmenistanın Şemaki (Şemahi) kasabasından göç ederek önce İstanbul’a daha sonra Bursa üzerinden Yenişehir’e gelip yerleşmişler. 18. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen ve günümüzde müze olarak hizmet veren Şemaki evi iki katlıdır. Evin zemin katında taşlık, mutfak, kiler, kışlık odalar bulunmaktadır. İçten ve dıştan binanın geneline süsleme hakimdir. Süslemelerde boya tekniği ve oyma yöntemi kullanılmıştır. Mutfak duvarına bitişik ahşap merdivenle çıkılan üst katta ise bahçeye bakan revak şeklinde kemerli bölümler ön cepheyi süslüyor. Eyvanlı sofaya açılan başoda ve iki ayrı odalar ile 19.yy ait olan nebat motifleri, manzara dekorlu kalem işleri ilgi çekiyor.
 

Yenişehir Saat Kulesi
 

Cumhuriyet Alanı üzerinde yükselen sekizgen planlı saat kulesi dikdörtgen kesme taştan yapılmış, 2,5 metre yüksekliğindeki kaidesi üzerinde 7 katıyla 25 metre yüksekliğe ulaşıyor. Yenişehir’in Yunan işgalinden kurtuluşundan sonra elde edilen silahların, demir aksamın eritilerek tamiratının yapıldığı söylenen kule bir tür zafer kulesi olarak da anılmaktadır. Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 30. yılında (1906) yaptırıldığı belirtilen kulenin 6. katında dört bir tarafa bakan saat katranları yer alıyor. Ağırlık sistemi ile çalışan saat makinesi Bursalı bir saatçi olan Osman Nuri Körüstan imzası taşıyor. Saat Kulesinin yıllardır bir de misafiri bulunuyor. Çan sesinin rahatça duyulması için her yönü açık olan ve dört köşede iki sütun üzerine oturtulan çatı katının kubbesi kurşun kaplı.