SARIKAMIŞ İSMİ NEREDEN GELİR?

1. Rivayete göre: Çerkez Beylerinden biri bu topraklara biraz yiyecek ve bir sarığa aldığından buranın adı SARIĞALMIŞ olarak söylenmiş bilahare Sarıçam Ormanlarına nazire SARIKAMIŞ denilmiş.

2. Rivayete göre: Hazar denizi ile Aral gölü arasındaki Sarıkamış çukuru bölgesinden bir Türk boyunun yukarı Sarıkamış köyüne yerleşmesinden kaynaklanmaktadır.

Tarihçesi

Horasan'da kurulan Selçuklu-Türk İmparatorluğunun İslam tefekkürünü dünyaya yayma, Selçuklu nizam medeniyetini, Türk hâkimiyetini Orta Asya'dan Ege sahillerine, Kafkas sahillerine, Kafkas'lardan Yemen'e kadar olan bölgelerde kurma ve yaşatma amacıyla 16 Ağustos 1064 tarihinde Alparslan'ın ordularıyla Bizans Kalesi Ani şehrini, Kars kalesini, Allahü Ekber ve Soğanlı Dağlarını istila etmesiyle Sarıkamış da bir Türk vatanı olmuştur.

Bu mesut tarihi olaydan sonra, yüz yıllar boyunca hudut boylarını teşkil eden bölge Türk-Rus mücadelesine daimi bir sahne olmuştur. Özellikle XIX. XX. asırlarda kanlı olaylar, karanlık ve acı günler yaşamış haksız emellere kurban, hayasız istilalara meydan, pis ayaklara barınak olmuştur.

1877-1878 Yıllarında tamamen istilacı amaçlarla PANİSLAVİZM fikrini tahakkuk ettirmek üzere Ruslar memleketimize saldırmışlardır. Büyük Kumandan Gazi Ahmet Muhtar Paşa komutasındaki Türk ordusu karşısında çok feci bir hezimete uğrayan Rus orduları, Osmanlı Devletinin Gerileme devrine ait acziyet içinde diğer cephelerde talihsiz bir yenilgiye uğranılması yüzünden Doğu cephesi de düşmüştür. 3 Mart 1878 de AYASTAFANOS, 13 Temmuz 1878 tarihinde Berlin Antlaşmaları imzalanarak Kars, Batum ve Ardahan harp tazminatı olarak Ruslara bırakılmıştır.. Bu hal tam 40 yıllık simsiyah günleri içine alır.

Bu bitmez tükenmez acı günlerde Sarıkamış yöresindeki halk çektiği ızdırapları yanık türkülerde dile getirmişlerdir.

Kırk senelik kara günler sürüp giderken, 1 Kasım 1914 tarihinde iğrenç amellerinin dinmeyen hırsı içinde Rus orduları yeniden Sarıkamış'tan Pasinlere doğru Anadolu'yu istila etmek üzere taarruza geçmiştir. 6 gün süren Köprü Köy muharebelerinde ağır bir darbe yiyen Rus orduları sendeleyerek Sarıkamış'a kadar kaçmışlardır. Sarıkamış'ta yenilen Ordularının moralini yükseltmek ve yeni taarruz hazırlıklarına girişmek üzere Çar Nikola ikinci karargâh kurmuştur. Bu sırada Sarıkamış, Selim ve Kars arasında toplanan Rus ordularını imha planıyla Enver Paşa komutasında meşhur Sarıkamış Harekâtı başlamıştır. Ağır kış şartları nedeniyle tabiatla düşmanlardan daha çok mücadele mecburiyetinde kalan ordumuz yenilgiye uğramış ve Türklüğün lehine felaketle neticelenmiştir. Bu sonuç tarihe korkunç bir facia ve acı bir hatıra olarak geçmiştir.

COĞRAFİ DURUM

Sarıkamış, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır. 

İlçe 2634 m yüksekliğindeki Kars'a 55 km. uzaklıktadır.

Sarıkamış’ın sınırlarını oluşturan civar ilçeler Doğuda Selim ve Kağızman, batıda Şenkaya ve Horasan, güneyde Horasan ve Eleşkirt, kuzeyde ise Selim ve Şenkaya’dır. 

Sarıkamış’ta ortalama yüksekliği 1500-2000 metredir. Doğal görünümü yüksek bir plato biçimindedir.

İlçe yüzölçümü 1732 km2’dir. 30 bin hektarlık alana yayılan Sarıçam ormanları ile kaplıdır. 

Sarıkamış iklim olarak karasal iklime sahiptir. Bu nedenle kışları çok uzun, soğuk ve sert, yazları ise serin ve kısadır. 

Mevsim olarak sonbahar kendisini erken hissettirir. İlkbahar da ise yoğun yağışlar görülmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 3.4 C değerindedir. Sıcaklık kış aylarında eksi 35- eksi 40 C civarındadır. Yaz mevsiminde ise 31 C derece civarında olmaktadır.

Rakım yüksek olan Sarıkamış’da, basınç oranı düşüktür. Basınç değeri ortalama olarak 790 milibar civarındadır. İklim geneline Güneybatı rüzgarları egemendir. 

Türkiye'nin önemli kış turizmi bölgelerinden olan Sarıkamış’da yılın yarısı kar ile kaplı olarak geçer.

Turizm ve kültür açısından önemli olan diğer bir özellikte tarihi eserlere sahip olmasıdır.

Ruslardan kalma Katerina Köşkü gibi tarihi değere sahip birçok eserleri barındırmaktadır. Kızlar Kalesi, Zivin Kalesi, Köroğlu Kalesi, Micingirt Kalesi, Yedi Kilise (Yenigazi) Kalesi, Zek (Sırataşlar) Köyü Kalesi Sarıkamış'ın tarihi ve turistik yerlerini oluşturur.

İlçe tarihinin Bizans Dönemi’ne ait olduğu ve Türklerin hakimiyetinin Selçuklular Dönemi’ne kadar uzandığı bilinmektedir. 

İlçe kapsamında Kars-Sarıkamış karayolu üzerinde bulunan “Şehitler Anıtı” kentin yakın tarihimizdeki acı ve unutulmaz en büyük kaybının izlerini taşımaktadır.

Sarıkamış adının nereden geldiği ile ilgili söylentiler bulunmaktadır. Bunlardan biri; Türk Beylerinden birinin buraları bir sarık ve bir miktar yiyecek karşılığında aldığını bu nedenle Sarıkamış dendiğini ifade eder. İkinci söylentiye göre, bölgedeki bebek gölünde yetişen kamışların sarı renkli olmasından kaynaklanmaktadır. Üçüncü söylenti ise, bir Türk boyunun bu bölgede yerleşmiş ve Aral Gölü ile Hazar Denizi arasındaki çukura kendi adını vermesinden oluşmuştur. 

Sarıkamış İlçe’si nüfusu; 2000 tarihli genel sayıma göre 23.505’dir. Bunun 33.829’u ilçe merkezi nüfusunu oluşturur. Köyler nüfusu toplamda 57.334’dir. 

İlçe nüfusunun; %61’i köylerde %39’u ise ilçe merkezinde yer almaktadır.

2000-2001 yılı eğitim öğretim verilerine göre; İlçe merkezinde 119 derslikli 9 ve 328 derslikli 68 adet İlköğretim Okulu bulunmaktadır. Ayrıca ilçe merkezinde Kafkas Üniversitesine bağlı olarak Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu yer almaktadır. Halk Eğitim ve Çıraklık Eğitim Merkezinde çeşitli branşlarda yaygın eğitim faaliyetleri de sürdürülmektedir.

Sarıkamış’ta ekonomik yapı tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Arpa, Buğday, Fiğ, Çavdar, Yonca, Nohut, Mercimek, Patates Fasulye, gibi ürünler tarım alanında yetiştirilen önemli ürünlerdir. 

Küçük ve büyükbaş hayvancılık et ve süt üretimi yapılmaktadır. Balıkçılık konusunda önemsenen en önemli ürün ise ender bulunan Alabalık’tır.