ADIYAMAN İLİNİN HARİTADAKİ KONUMU

GENEL BİLGİ

2015 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre Çelikhan ilçesinin merkez nüfusu 8.405 olup, bucak ve köylerle birlikte 15.213’dır.

Çelikhan ilçesi, doğuda Sincik ilçesi, batısında Malatya'nın Doğanşehir ilçesi, Güneyin de Adıyaman ili, Kuzeyin de Malatya ili Yeşilyurt ilçesi ile çevrilidir. İlçeye bağlı 1 kasaba ile 17 köy bulunmaktadır. İlçe ve Köylerin yerleşim yerleri genellikle dağlık ve engebelidir.

Çelikhan İlçesi Adıyaman'a 56, Malatya'ya 57 km dir.

Malatya-Adıyaman arasında bulunan Güneydoğu Torosların devamı olan yüksek dağların arasın da kurulmuş bir ilçedir. Rakımı , ilçe merkezi 1388 m dir. İlçenin yapısı dağlık ve engebelidir.

İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışları kar yağışlı ve soğuk yazları ise sıcak ve kuraktır. Ancak rakım yüksek olduğundan yaz aylarında Adıyaman il ve ilçelerine nazaran oldukça serindir. ilçenin yüksek dağı Akdağ olup rakımı 2700 m yüksekliktedir. En önemli akarsuları Bulam ve Abdulharap çayıdır. Abdulharap çayı üzerin de Çat barajı kurulmuştur.

EĞİTİMİ

İlçede 1 Anadolu lisesi,1 Anadolu imam-hatip lisesi,2 Çok programlı olmak üzere toplam 5 lise mevcut çok programlı lisenin birisi ilçemiz kasabası olan pınarbaşında bulunmaktadır.ilçe genelinde 10 adet müstakil ilköğretim okulu mevcuttur. Toplam 27 ilk öğretim okulu mevcuttur. Bu okullarda 1799 kız 2225 erkek toplam 4034 öğrenci okumakta olup 214 öğretmen ilçede görev yapmaktadır . ilçe Milli Eğitim Müdürklüğünden aldığımız bilgilere göre ; ilçemizde öğretmen ve branş açığı bulunmamaktadır.tabi bu güney doğu ilçesinde küçük yerleşim birimlerinde nadir olan bir durumdur.

İlçedeki Halk Eğitimi Çalışmaları 1982 yılında başlamıştır. Halk Eğitim Merkezine ait bir hizmet binası bulunmamaktadır. Merkez çalışmalarını Kültür Sitesindeki 2 odada yürütmeye çalışmaktadır. Şimdiye kadar Halk Eğitim Merkezinin çeşitli dallarda açmış olduğu kurslar devam etmektedir. 23 Mart 1981 tarihinde yurt çapında başlatılan okuma-yazma seferberliği ilçede başarıyla yürütülmüş olup, bu çalışmalar neticesinde ilçe merkezinde okuma-yazma bilenlerin oranı %90.7'ye; köylerde ise bu oran %85'lere kadar çıkarılmıştır.

İDARİ YAPISI

Çelikhan ilçesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi içerisinde yer almakla birlikte, Doğu Anadolu Bölgesi geçiş noktasında bulunmaktadır. Bu nedenle de iklim özellikleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi'nin İklim özelliklerini taşır. Doğusunda Sincik ilçesi, batısında Doğanşehir ilçesi, Güneyinde Adıyaman ili, Kuzeyinde Yeşilyurt ilçesi ile çevrilidir. İlçeye bağlı bir kasaba ile 17 köy bulunmaktadır. Bu 17 köye bağlı bulunan irili ufaklı 21 mezra bulunmaktadır.

İlçe ve Köylerin yerleşim yerleri genellikle dağlık ve engebelidir. İlçe Malatya ve Adıyaman illeri arasında yer almakta olup, Adıyaman İline 50, Malatya İline 90 km uzaklıktadır.Tamamlanan yeni malatya yolu ile Çelikhan Malatya arası 40 km'ye düştü.

Çelikhan İlçesi önceleri, Malatya İline bağlı iken 14 Haziran 1954 tarih ve 6418 sayılı kanunla kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır. İlçenin yüzölçümü 477 km2 olup. 2015 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ilçe merkezinin nüfusu 8.405 olarak çıkmıştır. Kasaba ve köylerle birlikte ise nüfusu 15.213'dür.İlçe merkezi 9 mahalleden oluşmaktadır. Bunlar: Bistikan, Başpınar Cami,Bahçelievler,Zafer,Fatih, Cumhuriyet,Yunus Emre,merkez,yeni mahalle, İlçemize bağlı Pınarbaşı kasabasında ise 8 mahalle mevcuttur. Bunlar: Kaya Mahallesi, Cami Mahallesi, Hacılar Mahallesi, Kurudere Mahallesi, Balıkburnu Mahallesi, Aktaş Mahallesi, İnönü ve Çamlıyayla mahalleleridir.

TARİHÇESİ

Hitit, Asur, Pers, Makedonya, Selevkos, Roma ve Bizans devletlerinin egemenliği altında kalan Çelikhan bölgesi, Hz. Ömer (r.a) zamanında Arapların eline geçmiş ve Keysun'a bağlanmıştır. 949 yılında tekrar Bizanslılar tarafından alındıysa da 1071 yılında Malazgirt Zaferi'nden sonra Çelikhan yöresi Malatya ve Adıyaman illeriyle beraber Selçukluların eline geçmiştir. 1391-1389 yıllarında Yıldırım Beyazıt komutasındaki Osmanlı Türkleri bu bölgeyi Memlük beylerinin elinden almış ancak birkaç yıl sonra bölge Timur ordularının egemenliğine girmiştir. 1516 yılında yapılan Koçhisar Savaşı sonunda bölge Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim tarafından Dulkadiroğulları beyliğinden alınarak Osmanlı Devleti'ne katılmıştır.

1839 Tanzimat Fermanı'ndan sonra yapılan adli, askeri ve mülki ıslahat sonunda merkezi Harput olan Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlanmıştır. ( Bu tarihte Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlı üç sancaktan birini Malatya teşkil etmekteydi.) 1864 yılında vilayetlerin kurulması hakkındaki nizamname ile büyük kadılıklar ilçe, küçük kadılıklar ise bucak müdürlüğü haline getirilince "Ortaköy" adında bir bucak müdürlüğü kurulmuştur. Bu tarihten sonra eski adı Arga olan Malatya'nın Akçadağ ilçesine bağlı bir yerleşim birimi konumunu almıştır. 1927 yılına kadar Akçadağ'a bağlı olan Çelikhan, 1927-1931 yılları arasında Koçali Bucak Müdürlüğüne bağlanmıştır. 1931 yılında ise Çelikhan adıyla bir bucak müdürlüğü kurulmuştur.

Çelikhan'ın ilk ismi KOMAŞİR (kürtçe ismi) olarak bilinir. Daha sonra bu isim ÇELİKHAN adıyla - Cumhuriyet tarihi itibariyle- değiştirilerek yazılı kaynaklara geçmiştir.

Esas yerleşik halkını HAMKODA, PERTA, SİSA ve TILLA oymakları oluşturmaktadır. Bunun yanında Ankara'nın Haymana ilçesinden ALUŞA, BIŞAR, HALİLA ve KULA oymakları, Gaziantep'in İslahiye ve Araban İlçesinden gelen HACA oymağı, Adıyaman'nın ova köylerinden gelen HACI MAHMUT oymağı, Yağızatlı (Bistikan ) köyünden gelen 12 aile ile Köseuşağı köyünden gelen birkaç aile de bu yerleşik halka dahil olmuşlardır.

1869 yılında meydana gelen bir depremle bugünkü Merkez Camii civarında çok sayıda evin yıkıldığı, 98 kişinin de hayatını kaybettiği bilinmektedir. Diğer taraftan 1934 yılında halk arasında "Mıtık" adı verilen bulaşıcı, salgın bir hastalığın Çelikhan'da baş göstermesi ile çok sayıda insan ölmüş, çok sayıda aile de civar il ve ilçelere göç etmek zorunda kalmıştır.

Ortaköy Bucak Müdürlüğü Bölgesi'nde o tarihlerde Porga, Bulam, Abdulharap ve Köseuşağı adlarıyla toplam dört köy bulunmaktaydı. Bu durum 1 Haziran 1954 yılına kadar devam etmiştir. 4 Mart 1954 tarih ve 6325 sayılı yeniden 10 ilçe kurulması hakkındaki kanun gereğince 1 Haziran 1954 tarihinde Malatya iline bağlı olarak kurulan Çelikhan ilçesi, daha sonra 14 Haziran 1954 tarih ve 6418 sayılı kanunla Besni, Gerger, Gölbaşı ve Kahta ilçeleriyle birlikte kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır.

TURİZM

BEY PINARI : İlçemizin batısında Çelikhan-Adıyaman karayolunun 5. km'sinde, yol kenarındadır. Geniş alanı ve söğüt gölgeleri olması ile iyi bir piknik ve dinlenme yeridir. Suyu oldukça soğuktur.

ZERBAN SUYU : İlçemizin Pınarbaşı kasabası merkezindedir. Efsanevi özelliği , suyun soğuk ve gölgelik yerlerinin olmaları nedeniyle hafta sonları , mesire ve ziyaret yeri olup; vatandaşlar buraya gelmektedirler.

HAVŞERİ PINARI : İlçemiz Pınarbaşı kasabası Aktaş mahallesi yakınında bulunan mesire ve piknik yerine ulaşım yolu mevcuttur. Bu pınar Bulam çayının ana kaynağıdır. Suyunun soğuk ve çevresinde bulunan söğüt ağaçları, nedeniyle iyi bir dinlenme yeridir.

MESTAN : İlçemiz Pınarbaşı kasabası Balıkburnu Mahallesi yakınında bulunan bu mesire ve piknik yeri aynı zaman da bulam çayının kenarındadır. Suyunun soğuk, alanın çok geniş olması söğüt ağaçlarının ve düz çayırlıkların bulunması nedeniyle burası piknik, mesire ve sportif faaliyetler (özellikle futbol ) için ideal bir yerdir.

RECEP ÇAYI : İlçemizin Recep köyün de bulunan bu çayın özelliği dağlar arasında olup balık avlanması ve yüzme için ideal bir yer olmasıdır. Ayrıca çevresin de soğuk pınarlar bulunduğundan her yeri piknik yapılmaya elverişlidir.

ÇAT BARAJI : İlçemizin kuzeyin de 2 km mesafede bulunan bu barajın en büyük özelliği üzerin de hiç atık suların olmamasıdır. Suyu çok temizdir. Olta balıkçılığı için idealdir. Baraj üzerin de alabalık tesisleri bulunmaktadır. Suda yüzen çimler üzerin de balık avlamak ayrı bir zevktir. yüzme için çok güzel bir ortamı vardır. Arabayla ulaşım sağlanmaktadır.bu barajın üzerinde bulunan çimlerin eşi benzeri yok denecek kadar azdır kara ile hiçbir bağlantısı olmayan bu çimler gerekli önlemler alınmazsa kısa sürede yok olacaklardır.

KOYUN PINARI YAYLASI : İlçemizin korucak köyünün tucak dağının 2000 m yüksekliğin de bulunan bu yaylamız yaz ayların da özellikle Malatya'daki hemşehrilerimizin akınına uğramaktadır. İyi bir dinlenme ve piknik yeridir. Burada yazlıklar yapılmıştır, ulaşım yolu olup arabayla gidilmektedir.

JARİ YAYLASI : İlçemizin güneyin de bulunan Akdağın 2600 m de ( zirvesinde ) bulunan bu yaylamız da bulunan jari suyu yörenin en soğuk suyu özelliği taşımaktadır. İlçe halkı tarafından yatılı olarak piknik yapılmaktadır. Dağın zirvesin de olması nedeniyle buraya gelenler en az bir gece kalmaktadırlar. Ancak bu yaylamıza ulaşım yaya veya binek hayvanlarıyla sağlanmaktadır.

Piknik , mesire, içme ve yaylalarımızda sosyal tesisler bulunmamaktadır. Buraların iç turizme kazandırılması için çalışmalar yapılmalıdır. Buralar her yıl yayla özellikleri olması nedeni ile çevre il ve ilçelerde sıcakta bunalan binlerce kişinin akınına uğramaktadır.

ÇELİKHAN İÇMESİ : İlçemizin kuzey doğusun da bulunan Çelikhan içmesi ilçe merkezinden 19 km uzaklıktadır. İçmeye ilçe merkezinden ulaşım sağlanmaktadır. Yazın temmuz ve ağustos ayların da çevre il ve ilçelerde şifa arayan vatandaşların akınına uğramaktadır. Her yıl yaklaşık 5-7 bin kişi bu içmeye gelmektedir. İçme üzerin de sosyal tesis bulunmamaktadır. Gelen vatandaşlar haymalarda ağırlanmaktadır. İçme suyu İstanbul üniversitesi İstanbul tıp fakültesi tıbbi ekoloji ve hidro klimatoloji kürsüsünün 23.11.1981 tarih ve 1008/81 sayılı yazıda verilen rapor da şu hastalıklara şifa vermektedir.

Kaynak : wikipedia.org